Είναι επικίνδυνα τα αντιβιοτικά στο κρέας που καταναλώνουμε; Ένα ερώτημα που συχνά απασχολεί όσους τρώνε κρέας. Χαρακτηριστική είναι μελέτη που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, μια νέα έκθεση έριξε φως στη σχέση μεταξύ ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων, υπερμικροβίων και εκτροφής κρέατος ζώων, ιδιαίτερα σε φάρμες εργοστασίων.
Αποκάλυψε ότι τα ποτάμια και ρέματα του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν «πλημμυρισμένα από υπερμικρόβια». Συγκεκριμένα, ρέματα που γειτνιάζουν με εργοστασιακές φάρμες βρέθηκαν να περιέχουν στελέχη E. coli και Staphylococcus aureus ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Και τα δύο αυτά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές στην υγεία του ανθρώπου.
Ο πολτός που απορρέει από τα αγροκτήματα και φάρμες, εξάπλωνε επίσης τα βακτήρια, ανέφερε η έκθεση.
«Το σύστημα διατροφής μας έχει σπάσει. Εν μέρει προκαλεί την αλλαγή του κλίματός μας. Και τώρα, βρισκόμαστε στο χείλος μιας ακόμη παγκόσμιας κρίσης για την ανθρώπινη υγεία. Εκτός από αυτό δεν είναι κάτι από το οποίο θα μπορέσουμε να εμβολιασθούμε», αναφέρεται στην έκθεση, που δημοσιεύτηκε από την World Animal Protection.
Ο διευθυντής της οργάνωσης, Lindsay Duncan, δήλωσε «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εκτιμήσει ότι η αντίσταση στα αντιβιοτικά θα είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως μέχρι το 2050 με συνολικό οικονομικό κόστος 66 τρισεκατομμυρίων λιρών – αυτή είναι μια κρίση για την ανθρώπινη υγεία».
Αντιβιοτικά στο κρέας – Πως αυξάνουν τα βακτήρια
Τα υπερμικρόβια είναι στελέχη βακτηρίων, ιών και παρασίτων που είναι ανθεκτικά στα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ασθενειών που μπορούν να προληφθούν, καθώς και σε λοιμώξεις που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν ανθεκτική στα φάρμακα σαλμονέλα, καμπυλοβακτηρίδιο, φυματίωση και γονόρροια.
Εάν τα αντιβιοτικά αποτύχουν, οι λοιμώξεις του θώρακα, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (UTIs), τα κοψίματα, τα τσιμπήματα εντόμων και ακόμη και μικρές γρατζουνιές μπορεί να εξελιχθούν σε σήψη (δηλητηρίαση αίματος). Αυτό μπορεί να είναι θανατηφόρο εάν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πέντε άνθρωποι πεθαίνουν από σήψη κάθε ώρα και ο αριθμός αυξάνεται.
Παγκόσμια έκτακτη ανάγκη
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) λένε ότι η μικροβιακή αντοχή είναι μια «επείγουσα παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία». Υπολογίζει ότι μόνο στις ΗΠΑ, περισσότερες από 2,8 εκατομμύρια λοιμώξεις ανθεκτικές στα φάρμακα συμβαίνουν κάθε χρόνο.
Πολλές περιπτώσεις είναι θανατηφόρες. Ως εκ τούτου, το CDC «αφιέρωσε» την έκθεσή του για το 2019 για το θέμα «στις 48.700 οικογένειες [στις ΗΠΑ] που χάνουν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο κάθε χρόνο λόγω αντοχής στα αντιβιοτικά».
Παγκοσμίως, προβλέπεται ότι τουλάχιστον 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις από υπερμικροβιακά. Υπάρχει πιθανότητα να αυξηθεί σε 10 εκατομμύρια έως το 2050, προειδοποίησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το 2019. Εν τω μεταξύ, η μικροβιακή αντοχή θα μπορούσε να αναγκάσει έως και 24 εκατομμύρια ανθρώπους σε ακραία φτώχεια μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.
Οι ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις επηρεάζουν επίσης τα ζώα συντροφιάς, μαζί με τα ζώα σε αιχμαλωσία σε ζωολογικούς κήπους και αυτά που εκτρέφονται για τροφή. Αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι τα ανθεκτικά μικρόβια μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα μέσω του εδάφους, του νερού, των απορριμμάτων και των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων.
Τι προκαλεί αντίσταση στα αντιβιοτικά;
Το 1945, ο Alexander Fleming – ο οποίος ανακάλυψε την πενικιλίνη, που θεωρείται το πρώτο ευρέως αποτελεσματικό αντιβιοτικό στον κόσμο – τόνισε τους «κίνδυνους» της κατάχρησης αντιβιοτικών στην ομιλία του για την απονομή του Βραβείου Νόμπελ, μια προειδοποίηση που αποδείχθηκε αξιόπιστη. Έκτοτε, η υπερσυνταγογράφηση και η κακή χρήση αντιβιοτικών σε ιατρικούς χώρους έχει οδηγήσει σε απότομη αύξηση των ανθεκτικών βακτηρίων.
Η κακή χρήση τέτοιων φαρμάκων από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, έχει επιδεινώσει περαιτέρω το ζήτημα. Αμέσως μετά τη χρήση των αντιβιοτικών, διαπιστώθηκε ότι θα μπορούσαν να προάγουν την ανάπτυξη όταν ταΐζονταν σε ζώα σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό οδήγησε στην ευρεία χρήση αντιβιοτικών σε ζώα που εκτρέφονται για κρέας.
Η πρακτική απαγορεύτηκε στην ΕΕ το 2006 και παρόμοιοι περιορισμοί υπάρχουν στις ΗΠΑ. Ωστόσο, λόγω των κενών στους νόμους, οι αγρότες εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες τέτοιων ουσιών.
Τώρα χορηγούνται αντιβιοτικά για την πρόληψη ασθενειών στα ζώα και απαιτούν κτηνιατρική συνταγή. Αλλά οι φάρμες των εργοστασίων, από τη φύση τους, είναι τόποι αναπαραγωγής ασθενειών. Μεγάλες ποσότητες ζώων που φιλοξενούνται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, συχνά σε ανθυγιεινές συνθήκες, αντιμετωπίζουν συχνά ασθένειες που εξαπλώνονται γρήγορα. Συνήθως, μπορούν να μολύνουν μια ολόκληρη ομάδα και δυνητικά να μεταδοθούν στον άνθρωπο.
Για να αποφευχθεί αυτό, οι αγρότες ταΐζουν τα ζώα τους με αντιβιοτικά για να τα διατηρήσουν αρκετά υγιή ώστε να φτάσουν σε ηλικία σφαγής.
Τι ποσοστά αντιβιοτικών χορηγούνται στα ζώα;
Η χρήση αντιβιοτικών στα ζώα υπερβαίνει πλέον την ανθρώπινη κατανάλωση σε πολλές χώρες. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, περίπου το 80 τοις εκατό όλων των αντιβιοτικών χρησιμοποιούνται ως συμπληρώματα ανάπτυξης και για τον έλεγχο της μόλυνσης σε ζώα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 2017, το 36 τοις εκατό των αντιβιοτικών πωλήθηκαν για χρήση σε ζώα, ενώ το 64 τοις εκατό ήταν για ανθρώπινη χρήση. Μικρότερο ποσοστό από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες, αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντικό (226 τόνοι το 2018).
Στον Καναδά, υπολογίζεται ότι περίπου το 78 τοις εκατό των ιατρικά σημαντικών αντιβιοτικών που διανέμονται προορίζονται για χρήση σε ζώα.
Σύμφωνα με στοιχεία από 31 ευρωπαϊκές χώρες, το 2019, περίπου το 90,9 τοις εκατό του συνολικού βάρους των αντιβιοτικών που πωλήθηκαν για κτηνιατρική χρήση προοριζόταν για ζώα που εκτρέφονται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Επιπλέον, στην Ινδία, η χρήση αντιβιοτικών στα ζώα προβλέπεται να αυξηθεί κατά 82 τοις εκατό έως το 2030.
Πώς μεταδίδονται σε ανθρώπους τα σούπερ μικρόβια από τα τρόφιμα;
Όταν τα ζώα σφάζονται για τροφή, τα ανθεκτικά μικρόβια στο έντερο τους μπορεί να μολύνουν τα προϊόντα που παράγονται από το κρέας, το γάλα ή τα αυγά τους. Οι άνθρωποι μπορεί να αρρωστήσουν όταν τρώνε ή χειρίζονται μολυσμένα τρόφιμα ή ποτά.
Η κακή χρήση αντιβιοτικών από τη βιομηχανία εκτροφής ζώων έχει συνέπειες και σε άλλους τομείς. Σύμφωνα με την έκθεση του CDC για το 2019, όταν τα απόβλητα «μολυσμένων» ζώων χρησιμοποιούνται ως λίπασμα σε φάρμες, τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν επίσης να μολυνθούν.
Η εκτροφή ζώων έχει επανειλημμένα συνδεθεί με τη δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων. Για παράδειγμα, το CDC λέει ότι η παραγωγή και η κατανάλωση κοτόπουλου, χοιρινού, γαλοπούλας και βοείου κρέατος ευθύνεται για τα ανθεκτικά στελέχη σαλμονέλας.
Πηγές
